Taliban ở Afghanistan chịu chơi với Mỹ

Sáng 19-6, người phát ngôn tổng thống Afghanistan thông báo Tổng thống Hamid Karzai đã quyết định ngưng đàm phán với Mỹ về Hiệp ước an ninh song phương.

Thông báo được đưa ra chưa đầy 24 tiếng sau khi NATO chuyển giao quyền kiểm soát an ninh toàn bộ lãnh thổ cho Afghanistan.

Sự thể như Reuters đưa tin, ngày 18-6, Taliban khai trương văn phòng liên lạc trong một biệt thự tại khu phố sang trọng ở Doha (Qatar). Văn phòng mang tên “Văn phòng chính trị của Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan”. Đây là tên gọi Taliban sử dụng trong giai đoạn cầm quyền ở Afghanistan (năm 1996-2001) và sau đó.

Người phát ngôn tổng thống Afghanistan giải thích thực thể như tên gọi này không tồn tại và Mỹ biết rõ đường lối của Tổng thống Hamid Karzai, vậy mà Mỹ lại thông báo sẽ cử đặc phái viên đến tiếp xúc với Taliban ở Doha.

Đối với Afghanistan, Mỹ xúc tiến đàm phán về Hiệp ước an ninh song phương từ đầu năm nay nhằm xác định thể thức cho phép một bộ phận quân đội Mỹ ở lại Afghanistan sau khi liên quân NATO rút quân vào cuối năm 2014. Tuy nhiên, Mỹ lại lo ngại sau khi NATO rút quân, nội chiến sẽ xảy ra, do đó cần phải thương lượng với Taliban.

Taliban đã bắt đầu tiếp xúc với Mỹ từ đầu năm 2012 nhưng tuyên bố không đàm phán chừng nào còn quân đội nước ngoài ở Afghanistan. Sau đó, Taliban xuống nước, lập văn phòng liên lạc ở Doha để thúc đẩy tiến trình đàm phán.

Dự kiến trong tuần này đặc phái viên Mỹ James Dobbins sẽ đến Afghanistan và Pakistan sau khi ghé qua Thổ Nhĩ Kỳ và tiếp xúc với Taliban ở Doha. Đây là lần đầu tiên từ đầu cuộc chiến Afghanistan cách đây 12 năm, Mỹ và Taliban gặp nhau chính thức. Tổng thống Obama từng tuyên bố: “Đây là một bước tiến quan trọng”.

Lộ trình đàm phán bao gồm ba chặng. Trong giai đoạn đầu thăm dò, Mỹ ra điều kiện Taliban phải cắt đứt liên hệ với Al Qaeda (không phải điều kiện tiên quyết). Taliban đã phát tín hiệu trả lời như tuyên bố tại lễ khai mạc văn phòng ở Doha hôm 18-6 mặc dù không nói thẳng tên Al Qaeda: Taliban không cho phép ai sử dụng lãnh thổ Afghanistan để đe dọa an ninh các nước khác.

Kế tiếp, dự kiến Mỹ và Taliban sẽ đàm phán về trao đổi tù binh, về nhà tù Guantanamo và số phận một quân nhân Mỹ bị Taliban giam giữ bốn năm nay. Cuối cùng Mỹ phải thuyết phục Taliban chấp thuận đàm phán trực tiếp với Tổng thống Hamid Karzai. Đây là mục tiêu khó nhằn nhất.

Trong lễ chuyển giao quyền kiểm soát an ninh từ liên quân NATO cho Afghanistan, Tổng thống Hamid Karzai đã tuyên bố sẽ cử phái viên đến Qatar gặp Taliban để tìm kiếm hòa bình. Dù vậy, có thể ông đang thấm thía với suy nghĩ đồng minh Mỹ đang chơi ván cờ Taliban trên lưng Afghanistan.

Taliban gọi Tổng thống Hamid Karzai là bù nhìn của Mỹ nên không chịu đàm phán. Về khả năng đàm phán với Afghanistan, đại diện của Taliban đã tuyên bố đầy lập lờ: “Hiện giờ chưa có dự kiến gì nhưng rồi sẽ tùy tình hình mà tính!”.

HOÀNG DUY/Pháp Luật TPHCM